ابزار منو ثابت

در فصل زمستان و پس از بارش برف و بالا رفتن برودت هوا نیاز به مصرف بیش از پیش انرژی گرمایشی که در کشور ما اغلب توسط گاز تأمین می‌شود، وجود دارد.

 سیستم گرمایش یا تهویه خانه توسط شوفاژ به‌رغم مطلوب بودن عوارضی را نیز در پی دارد؛ یکی از این عوارض به هنگام استفاده بیش از حد از شوفاژ در منازل در فصل سرما بروز پیدا می‌کند. نتیجه مستقیم این عارضه کاهش افت فشار گاز و عدم‌تأمین گرمایش مطلوب منازل در برودت شدید هواست. یکی دیگر از عوارض شوفاژ سیاه‌شدن دیوار‌های منازل است و عارضه دیگر مصرف بالای گاز است که با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به‌نظر به هیچ‌وجه مقرون به صرفه نمی‌رسد

از همین رو توصیه می‌شود جهت تأمین گرمایش مطلوب برای منازل در فصل زمستان راه‌های جایگزینی نظیر استفاده از سیستم گرمایش ازکف خانه مد نظر قرار گیرد. گرمایش کف زمین پدیده‌ای نوظهور نیست و از دوران باستان مورد توجه ویژه رومیان بوده است. در آن زمان رومیان با ایجاد کانال‌های مخصوص زیر کف کاخ‌ها و حمام‌ها در فصول سرد سال این اماکن را گرم می‌کردند. رومیان با سوزاندن چوب و ایجاد گازهای مشتعل و عبور دادن این گازها از کانال‌های ذکر شده اقدام به گرم کردن کف منازل خود می‌کردند. این روش مدت‌های مدیدی توسط رومیان باستان مورد استفاده قرار گرفته است.

با تغییراتی که مطابق با تکنولوژی و استانداردهای روز است از سیستم گرمایش کف خانه به‌منظور صرفه‌جویی در میزان مصرف انرژی در اروپا و آمریکا استفاده می‌شود.

امروزه در واقع با اختراع سیستم‌های هیدرولیک و پمپ‌های انتقال سیالات، سیستم گرمایش از کف به‌عنوان یکی از رایج‌ترین شیوه‌های مدرن گرمایشی جهت تأمین حرارت بسیاری از فضاهای مسکونی و صنعتی کاربرد پیدا کرده است.
سیستم گرمایش از کف در مقایسه با سایر سیستم‌های حرارتی نه تنها در صرفه‌جویی و بهینه‌سازی‌ مصرف انرژی بلکه در مقوله رفاه و آسایش ساکنان ساختمان‌ها دارای نقاط قوت بسیاری است.

در حال حاضر 3 نوع روش برای انتقال گرما از کف زمین به داخل خانه وجود دارد؛ گرمایش با هوای گرم، گرمایش با جریان الکتریسیته، گرمایش با آب گرم.

به‌دلیل اینکه هوا نمی‌تواند گرمای زیادی را در خود نگاه دارد روش هوای گرم در موارد مسکونی چندان به صرفه نیست و روش انتقال گرما با جریان برق نیز فقط زمانی مقرون‌به‌صرفه است که قیمت انرژی الکتریکی کم باشد.

در مقایسه با 2 روش ذکر شده، سیستم گرمایش با آب گرم یا سیستم هیدرولیک مقرون‌به‌صرفه‌تر بوده و به این دلیل سال‌های متوالی در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. روش گرمایش از کف به‌عنوان راحت‌ترین، سالم‌ترین و طبیعی‌ترین روش برای گرمایش شناخته شده است. همانطور که افراد در یک روز سرد زمستانی توسط تشعشع خورشید احساس گرما می‌کنند در این روش نیز گرما را به‌وسیله انتقال حرارت تشعشعی (تابشی) از کف دریافت می‌کنند و یقیناً احساس آسایش بیشتری خواهند کرد.

در این سیستم گرمایشی معمولا دمای آب گرم موجود در لوله‌های کف خانه بین 30 تا60 درجه سانتی‌گراد است که در مقایسه با سایر روش‌های موجود، که دمای آب بین 54 تا 71 درجه سانتی‌گراد است، 20 تا40 درصد در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌شود. در ساختمان‌هایی که دارای سقف بلند هستند استفاده از سیستم گرمایش از کف باعث کاهش مصرف انرژی و صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود. استفاده از سیستم گرمایش از کف زمین فواید بسیاری در پی دارد؛ آسایش و آرامش در بالاترین حد ممکن یکی از این فواید است. درجه حرارت ثابت و دائمی در طول زمستان در نزدیکی کف هر واحدساختمانی و در محلی که شما قرار دارید وجود خواهد داشت. این حالت بسیار دلپذیری است که محیط اطراف پا گرم بوده و هوای مورد تنفس گرمای زیادی نداشته باشد.

ضرورت استفاده از این سیستم در ایران

با توجه به اینکه در کشور ما 6 ماه (به‌ترتیب 3ماه پاییز و 3ماه زمستان) هوا سرد می‌شود و نیاز به استفاده از وسایل گرمایشی بالا می‌رود و به همان میزان نیز مصرف گاز افزایش می‌یابد یک بازنگری در سیستم گرمایشی منازل برای فصل سرما ضروری به‌نظر می‌رسد.آغاز اجرای قانون هدفمند‌کردن یارانه‌ها نیز مزید بر علت شده و افزایش بهای انواع مواد سوختی را در پی دارد.

با توجه به اینکه در کشور ما اکثرا از سوخت گاز برای تأمین گرما استفاده می‌شود و اکنون نیز با اجرای طرح تحول اقتصادی قیمت این نوع سوخت افزایش یافته، بهتر است مسئولان کشور جهت کاهش هزینه‌های سوختی مردم به‌ویژه سوخت گرمایشی منازل به‌دنبال راهکارهای مناسبی نظیر استفاده از سیستم گرمایش از کف باشند. چرا که همانگونه که اشاره شد، به‌علت تماس مستقیم افراد با منبع گرمایش درجه حرارت اتاق در درجات پایین‌تری تنظیم می‌شود و این امر موجب صرفه‌جویی 25 الی 40 درصد در مصرف سوخت خواهد شد.

اهمیت و حساسیت بحث تهویه مطبوع در بیمارستان سبب شده است که طراحی تاسیسات مکانیکی آن را از پیچیدگی خاصی برخوردار باشد. در نتیجه دقت در محاسبات و رعایت اصول استانداردهای بین المللی که در مورد بیمارستانها وضع شده است بایستی دقیقا مد نظر تاسیسات باشد، از طرفی بحث درمان بیمار در کنار ایجاد شرایط آسایش انسانها نیز از نکات اساسی تهویه مطبوع در بیمارستان است .

تهویه مطبوع

تمامی فضاهای یک بیمارستان اعم از اتاقهای عمل ، جراحی ، ریکاوری ، بخش های بستری ، آزمایشگاهها و ... نیاز به گرمایش در زمستان و سرمایش در تابستان را دارند . دما و درصد رطوبت و نیاز هوای تازه در بعضی از فضاها دارای اهمیت زیادی است و در بعضی دیگر از فضاها دارای اهمیت خاصی نیست . برای آشنایی با نحوه طراحی و انتخاب سیستم های مناسب تهویه مطبوع در بیمارستان ابتدا بایستی با مبانی طرح آشنا شویم .

شرایط طرح خارج

برای شهری که قرار است بیمارستان در آن احداث گردد بایستی اطلاعات لازم در مورد دمای خشک و مرطوب هوا در فصلهای تابستان و زمستان را ازآمار اداره هواشناسی کسب نموده و بر اساس معیارهای آماری دمائی برای زمستان و همچنین برای تابستان برای آن شهر تعیین نمود.

شایان ذکر است که یکی از روشهای آماری معیار 97 (1/2) درصد برای زمستان و 2(1/2) درصد برای تابستان است .

برای مثال در زمستان طرح خارج را برای مشهد 85 , 14F درصد رطوبت در نظر می گیرنند . یعنی 97(1/2) درصد زمانهای فصل زمستان دما از این عدد بالاتر است و همچنین در تابستان طرح خارج مشهد دارای دمای خشک 96F و دمای رطوبت 67 F یعنی فقط 2(1/2) درصد کل زمانهای فصل تابستان دما از این عدد بالاتر است .

شرائط طرح داخل

تحقیقات پزشکی نشان داده شده است که کنترل دما و رطوبت و استفاده از تهویه مطبوع برای معالجه و درمان بیماران بسیار موثر و مفید است . برای مثال تامین محیط گرم برای مدت نسبتا طولانی سبب بهبود بیماران مبتلا به روماتیسم می گردد .

همچنین در بیماران قلبی که سیرکولاسیون خون جهت دفع حرارت از بدن به خوبی عمل نمی کند، توصیه می شود ، در شرائط آب و هوایی مناسب که سبب دفع حرارت از بدن توسط تشعشع و تبخیر می گردد ، قرار گیرند .

تمامی موارد فوق بیانگر این مطلب است که بحث تهویه مطبوع در بیمارستان علاوه بر ایجاد آسایش انسان هدف درمان را نیز دنبال می کند . همچنین فرق عمده سیستمهای تهویه بقیه ساختمانها با بیمارستان این است که شرایط طرح داخل بایستی شرائط تمیز و عاری از عفونت و آلودگی باشد . برای رسیدن به این هدف بایستی مسیر حرکت هوا در تمامی فضاها تحت کنترل باشد .

فیلتراسیون هوا و خارج نمودن هوای محیط های کثیف و بودار نیز از وظایف طراحان تاسیسات بیمارستان است . معمولا حساسیت موارد فوق در بیمارستان هایی که دارای بخش سوختگی هستند بیشتر است ، سوختگی سبب ایجاد ضعف شدیدی در بدن می شود . بدین جهت در موارد زیاد عفونت باعث مرگ و میر این بیماران می گردد و بایستی با رعایت اصول کنترل مسیر هوا از توزیع آلودگی و عفونت جلوگیری نمود.

سیستم های پیشنهادی برای بیمارستان:

فضاهای اصلی بیمارستان شامل اتاقهای عمل، ریکاوری ، کتابخانه ، آمفی تئاتر ، سالن غذاخوری ، اتاقهای بستری کلینیک ، آزمایشگاهها ، اتاق پزشکان ، پرستاران و اتاقهای اداری و ... می باشند.

معمولا برای تامین از دو سیستم استفاده می کنیم که به شرح زیر است :

سیستم اول :

سیستم پیشنهادی جهت گرمایش و سرمایش اتاقهای بستری ، کلینیک ، اتاق پزشکان و پرستاران و اتاقهای اداری استفاده از سیستم فن کویل با توزیع هوای تازه مرکزی است . در این سیستم بار سرمایی و گرمایی تماما توسط فن کویل جبران می شود و هوای مورد نیاز برای هر فضا توسط یک دستگاها هواساز مرکزی تهیه و توسط شبکه کانال کشی به داخل اتاقها توزیع می شود به عبارت دیگر چون هوای تازه توسط هواساز جداگانه تامین می شود در نتیجه می توان این هوا را از لحاظ دما و رطوبت و تمیزی کاملا کنترل کرد . معمولا هوای تازه را روی فیلترهای مخصوص عبور داده و به شرائط هوای داخل اتاق می رسانیم . بزرگترین حس این سیستم کنترل موضعی دمای اتاق است که توسط ترموستات انجام می شود، ارتباط ترموستات با موتور فن کویل است که به آن فرمان روشن و خاموش می دهد . همچنین میزان هوای تازه که ایجاد فشار مثبت می کند قابل کنترل است .

شایان ذکر است که بایستی برای هر اتاق از فن کویل سقفی که در بالای درب ورودی نصب می شود استفاده نمود، مزیت استفاده از فن کویل سقفی این است که اولا از دسترس به دور است و ثانیا فضای داخل اتاق را اشغال نمی کند . کانال هوای تازه نیز یا مستقیم هوا را به داخل اتاق می رساند و یا به فضای هوابندی شده پشت فن کویل ختم می شود.

سیستم دوم :

سیستم پیشنهادی جهت گرمایش و سرمایش اتاق های عمل و ریکاوری و اتاقهای زایمان و جراحی استفاده از هوارسان چند منطقه ای است اصولا استفاده از هوارسان های چند منطقه ای برای فضاهایی پیشنهاد می گردد که دما و رطوبت نسبی فضاهای مجاور یکسان باشد به عبارت دیگر بخواهیم دما و درصد رطوبت نسبی هر اتاق بطور جداگانه قابل کنترل و تنظیم باشد.با توجه به اینکه اتاقهای عمل با صددر صد هوای تازه کار می کنند ، هواسازهای اتاق عمل دارای دمپر هوای برگشت نمی باشد و فقط دارای یک ورودی جهت هوای تازه می باشند . در هواسازهای چند منطقه ای معمولا دو کویل سرد و گرم به طور موازی در آن قرار دارد .

طرز عمل هواساز بدین صورت است که مثلا در تابستان هوای بیرون وارد هواساز می گردد این هوا از دو مسیر مجزا یکی از روی کویل سرد عبور کرده و سرد می شود و مسیر دوم از روی کویل گرم که معمولا در تابستانها خاموش است عبور کرده و درواقع بدون تغییر به انتهای هواساز می رسد در انتها محل خروج این دو هوا توسط دو دمپر مجزا یکی برای هوای سرد و دیگری برای هوای گرم مخلوط میگردد و توسط یک شبکه کانال کشی مجزا و جداگانه به طرف فضای موردنظر هدایت می شود . کنترل دمای داخل اتاق توسط ترموستات انجام می شود و در صورت نیاز به کنترل دما در داخل فضا ترموستات به دمپرهای مربوطه فرمانمی دهد که به چه نسبت باز و بسته شوند تا دمای اتاق تنظیم گردد . معمولا این هواسازها دارای کویل پیشگرمکن می باشند همچنین جهت کنترل درصد رطوبت نسبی در زمستانها مجهز به رطوبت زن بخار می باشند .

در اینجا لازم است به این نکته اشاره شود که برای گرمایش و سرمایش فضاهایی مانند آمفی تئاتر و کتابخانه و سالن های غذاخوری بیمارستان نیز از هواساز یک منطقه ای که دارای دمپر هوای برگشت نیز می باشنداستفاده می کنیم.

 

آب گرم بهداشتی یکی از نیازهای اساسی انسان می باشد بطور کلی گرم کردن آب بهداشتی در ساختمانها توسط آبگرمکن صورت می گیرد، آبگرمکن ها به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شوند. دراین نوشتار سعی بر این است که انواع آبگرمکن ها بررسی شود و معایب سیستم های سنتی گرمایش آب مصرفی مطرح گردد و نهایتا مزایای استفاده از مبدلهای حرارتی صفحه ای جهت گرمایش آب مصرفی بیان شود و از لحاظ مصرف انرژی سیستم های مختلف با یکدیگر مقایسه شوند.
آبگرمکن مستقیم
در آبگرمکن مستقیم، گرم کردن آب مصرفی بطور مستقیم انجام می شود و عامل گرم کننده آب مستقیما در مجاورت آن وجود دارد و آب را گرم می کند، آبگرمکن با سوخت گاز طبیعی، آبگرمکن برقی، آبگرمکن های نفتی و.... نمونه هائی از آبگرمکن های مستقیم هستند، در این آبگرمکن ها معمولا دمای آب شهر را به 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتیگراد) می رسانیم و سپس برای مصرف با آب سرد مخلوط می کنیم. این آبگرمکن ها دارای مخزن ذخیره می باشند که به تدریج آب ذخیره شده مصرف می شود، برای گرم کردن آب در این آبگرمکن نیاز به زمان میباشد، به عبارت دیگر آب سرد در این آبگرمکن ها فورا گرم نمی شود.
آبگرمکن غیر مستقیم
در آبگرمکن غیرمستقیم، گرم کردن آب مصرفی به طور غیر مستقیم انجام می شود، گرمایش آب گرم مصرفی به طور غیرمستقیم خود به دو نوع تقسیم می شود.
الف - از طریق گرم کردن و ذخیره نمودن آب گرم و سپس مصرف کردن 
ب - از طریق گرم کردن و استفاده فوری بدون ذخیره از سیستم ذخیره نمودن آب گرم در مواقعی استفاده می شود که تقاضای آب گرم ثابت و یکنواخت و پیوسته نباشد ، در نتیجه حجم زیادی آب گرم باید برای یک زمان خاصی که مصرف حداکثر است در منبع ذخیره گردد مکانیزم گرم شدن آب منبع بدین قرار است که آب سرد به داخل منبع آمده و با کویل گرم تماس حاصل می کند ، آب سرد از طریق جابجائی طبیعی گرما را از کویل می گیرد و با گرم شدن به قسمت بالای منبع می رود. سیال گرم کننده در داخل کویل سیرکوله می شود تا گرما را به آّب مصرفی منتقل کند . در این سیستم نیز دمای آب شهر را به 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتیگراد) می رسانیم و برای مصرف با آب سرد مخلوط می کنیم. برای گرم کردن آّب این منابع به زمان نیاز داریم.
سیستم غیر مستقیم تولید آب گرم به صورت فوری در مواقعی استفاده می شود که تقاضای آب گرم ثابت و یکنواخت و پیوسته است، در این سیستم آب به محض عبور از یک مبدل حرارتی گرم می شود و آماده مصرف می گردد.
مشکلات سیستم های رایج تولید آب گرم مصرفی
در کشور ما سیستم های رایج تولید آب گرم مصرفی که به صورت سنتی از سالیان قدیم مورد استفاده قرار گرفته است عبارتند از آبگرمکن های مخزن دار استوانه ای شکل ( نوع مستقیم ) و منابع دو جداره و کویلی (نوع غیر مستقیم) که دارای اشکالاتی به شرح زیر می باشند :

 در هر سه سیستم حجم آب زیادی بایستی دائما گرم نگه داشته شود که مستلزم صرف انرژی زیادی است ، حتی در ساعتهائی از شب که مصرف آب گرم به حداقل خود می رسد سیستم بایستی کل حجم آب ذخیره را در دمای ثابت حفظ کند.

1. حجم زیادی از فضا در موتورخانه ها توسط این منابع اشغال می گردد.

2.  هزینه زیادی صرف عایقکاری سطح خارجی این منابع می شود، با وجود سطح خارجی زیاد اتلاف انرژی باز هم وجود خواهد داشت.

3.  بدلیل ساکن شدن آب در این منابع و گرم شدن آن زمان کافی برای تشکیل رسوب در جداره های فلزی و در مجاورت کویل وجود دارد. به عبارت دیگر در این منابع در مدت زمان کوتاهی رسوب زیادی تشکیل می شود.

4. دمای آب گرم تولیدی در این منابع حداقل 60 درجه سانتیگراد می باشد. این آب در محل مصرف بایستی با آب سرد مخلوط شده و در دمای 40 درجه سانتیگراد مصرف شود ، اولا انرژی حرارتی زیادی بایستی تولید کنیم تا درجه حرارت را به 60 برسانیم و مجددا این آب را سرد نمائیم. ثانیا رسوب کربنات کلسیم رابطه مستقیم با دما دارد و هر چه دما بالاتر رود رسوب بیشتری در سیستم تولید می شود ، ثالثا بدلیل اختلاط آب گرم و سرد مصرف آّب زیادتر می شود. هزینه تعمیر و نگهداری سیستم های سنتی تولید آب گرم مصرفی زیاد است چون با تشکیل کوچکترین سوراخ در کویل مسی یا بدنه فلزی سیستم، بایستی نسبت به تعویض آن اقدام نمود.

مزایای استفاده از مبدلهای حرارتی صفحه ای جهت تامین آب گرم مصرفی
مبدلهای حرارتی صفحه ای از نوع آبگرمکن غیرمستقیم و فوری هستند که می توانند نیازهای آب گرم بهداشتی را تامین کن ند . مبدلهای صفحه ای عمدتا در دو نوع لحیم کاری شده و واشردار تولید می شوند ، نوع واشر دار بدلیل امکان بازشدن صفحات دارای مزیت بیشتری هستند 
یک مبدل صفحه ای تشکیل شده از صفحات زیادی که در مجاورت یکدیگر قرار گرفته اند و فاصله بین این صفحات بین 3 تا 5 میلیمتر میباشد ، جریان سیال گرم کننده و گرم شونده به صورت یک لایه نازک بین صفحات یک در میان حرکت می کنند و آب دیگ فورا آب مصرفی را گرم می کند 
مبدل های حرارتی صفحه ای دارای مزایائی به شرح زیر می باشند
این مبدل ها در مقایسه با سیستم های گرمایش سنتی فضای بسیار کمی را اشغال می کنند.
این مبدل ها در مقایسه با سیستم های گرمایش سنتی وزن بسیار کمتری دارند.
بدلیل فاصله کم بین صفحات حجم سیال فرآیندی در این مبدلها بسیار کم است.
صفحات این مبدلها از نوع فولاد ضد زنگ می باشند.
بر روی صفحات موج ها یا شیارهائی وجود دارد (شورون ) که سبب ایجاد و تسریع جریان های گردابی یا تلاطمی می شود که با قطر هیدرولیکی کوچک سبب افزایش سطح موثر برای انتقال حرارت می گردد. از طرفی این موج ها سبب افزایش تکیه گاه مکانیکی شده و صلبیت صفحه را افزایش می دهند.
-6 به خاطر ضریب انتقال حرارت بالا و امکان ایجاد جریان معکوس در این مبدل ها دمای نزدیکی 4 بین سیالات گرم کننده و گرم شونده می تواند به حدود یک درجه سانتیگراد برسد که درصد بازیافت حرارت را بالا می برد این خصوصیات سبب می شود که از این مبدل ها بطور وسیعی برای بازیافت حرارت از منابع حرارتی درجه پایین چیلرها و برج خنک کن استفاده کرد.
ارتعاشات ناشی از جریان ، سروصدا و خوردگی در این مبدلها وجود ندارد.
-8 در این مبدل ها تنها لبه صفحات در معرض هوای آزاد هستند بنابراین نیازی به عایقکاری ندارند.
-9 در این مبدل ها بدلیل درهم بودن جریان و عدم وجود نقاط راکد و مرده رسوب کمتری تشکیل می شود.
-10 تعمیر و نگهداری این مبدلها بسیار راحت است، با باز کردن پیچ ها و جدا کردن صفحات امکان تمیز کاری صفحات وجود دارد.
-11 در این مبدل ها به دلیل سیستم واشربندی احتمال مخلوط شدن دو سیال گرم کننده و گرم شونده وجود ندارد.
-12 در این مبدل ها امکان افزایش و یا کاهش سطح انتقال حرارت با افزایش و کاهش تعداد صفحات وجود دارد.
-13 ضریب کلی انتقال حرارت در این مبدل ها نسبت به مبدلهای پوسته و لوله لااقل سه برابر بیشتر است.
14 در این سیستم آب گرم دائمی و بدون توقف با هر دمائی که
مورد نیاز باشد تولید می شود و می توان به جای تولید آب 60 درجه آب 40 درجه تولید نمود که سبب صرفه جوئی انرژی و تولید رسوب کمتر و صرفه جوئی مصرف آب خواهد شد.
-15 قیمت این مبدل ها نسبت به منابع سنتی بسیار پایین تر می باشد.

برای انتخاب چیلر جذبی می باید موارد زیر مورد تحلیل و بررسی قرار گیرند:
? نیازهای سرمایشی و منابع گرمایی 
? نوع چیلر جذبی مناسب 
?نوع منابع گرمایی و محاسبه گرمای قابل بازیافت ( چنانچه امکان استفاده از گرمای بازیافتی وجود داشته باشد)
? بررسی خروجی سرمایشی قابل دستیابی با توجه به منابع گرمایی موجود یا گرمای بازیافتی
? تعیین ظرفیت چیلر جذبی بر اساس مقدار گرمای بازیافتی
? محاسبه تجهیزات دفع کننده گرما مانند برج خنک کننده
? محاسبه و تعیین انرژی و توان الکتریکی مورد نیاز 
? توجه به بارهای جزیی و بارهای همزمان در زمان راهبری
? بررسی برخی گزینه های دیگر و مقایسه آن با گزینه منتخب

تعیین نیازهای سرمایشی و منابع گرمایی
تعیین شرایط کار سیستم بر اساس نیازهای سرمایشی مبتنی بر محاسبات بار پروژه شامل موارد زیر است:
? دمای آب سرد خروجی از چیلر بر حسب فارنهایت یا سانتی گراد
? تعیین اختلاف دما بین آب ورودی و خروجی چیلر بر حسب فارنهایت یا سانتی گراد
? تعیین دمای آب ورودی برج خنک کننده به چیلر بر حسب فارنهایت یا سانتی گراد
? تعیین دمای مرطوب محیط بر حسب فارنهایت یا سانتی گراد
? در مورد منابع گرمایی نیز باید، نوع، کمیت و کیفیت آن تعیین شود. این موارد شامل حالت سیال گرم کننده (بخار یا مایع)، دما، دبی و گرمای ویژه می شود. ممکن است منبع گرمایی از نوع مولد حرارتی بدون فرایند بازیابی یا از نوع گرمای بازیافتی باشد. در هر دو حالت تعیین نوع، کمیت و کیفیت آن ضروری است. د ر برخی موارد نیز ممکن است منبع گرمایی ترکیبی از سیال گرم تولید شده بدون فرایند بازیابی و سیال گرم تولید شده ناشی از فرایند بازیابی باشد.
تعیین نوع چیلر جذبی مناسب 
در انتخاب و تعیین نوع چیلر جذبی عوامل مختلفی همچون مقدار سرمایه گذاری اولیه، هزینه های دوره بهره برداری، نوع منابع گرمایی، شرایط آب وهوایی، عمر مفید، سهولت تعمیر و نگهداری، امکان استفاده از منابع گرمایی تلف شده، ضریب کارایی و صرفه جویی در مصرف انرژی، تاثیرگذار هستند.
در اغلب پروژه ها دستیابی به گزینه ایده آل که در آن تمامی موارد یاد شده در بالاترین و بهترین حد خود باشند، امری رویایی و غیرواقعی است اما یافتن نقطه ای که محل تقاطع همه این خطوط باشد، به عنوان نقطه بهینه امکان پذیر و عملی است.<ذق
اگرچه ممکن است، گزینشی مبتنی بر در نظر گرفتن کلیه مزایا و معایب در انطباق با شرایط خاص، متضمن تمامی عوامل در عالی ترین سطح خود نباشد اما به طور قطع چنین انتخابی عقلانی و منطقی خواهد بود. مطلق نمودن یکی از عوامل تاثیرگذار و بی توجهی یا حتا کم توجهی به سایر عوامل عواقب ناخوشایندی در پی خواهد داشت. البته سهم و مقدار هر یک از عوامل یاد شده نسبت به شرایط متفاوت و متنوع است. بنابراین درست این است که نقطه بهینه با توجه به دخالت دادن تمامی عوامل و نظر به سهم کمّی و کیفی هر یک از آن ها متناسب با شرایط موجود و قابل حصول تعیین شود. 
در سیستم های گرمایش و سرمایش مرکزی، موضوع تامین سرمایش و تجهیزات مربوط به آن سهم عمده ای را به خود اختصاص می دهد. به ویژه در ایران که اغلب نقاط آن معتدل یا گرمسیری هستند؛ هزینه های مربوط به تامین سرمایش به طور معمول بیشتر از هزینه های مربوط به تامین گرمایش است. از همین رو تعیین نوع چیلر جذبی به عنوان یکی از تجهیزات تامین سرمایش مرکزی اهمیت قابل توجهی می یابد. بر همین اساس در انتخاب و تعیین نوع چیلر جذبی، می توان از دو نگرش کاملا متفاوت یاد کرد. 
یک دیدگاه مبتنی بر ارجحیت نوع چیلر به شرایط است و دیدگاه دوم بر ارجحیت شرایط نسبت به نوع چیلر تاکید دارد. رویکرد اول به دنبال آن است که بر اساس تعیین نوع چیلر جذبی، شرایط خاصی را به وجود آورد و رویکرد دوم بر این اعتقاد است که نوع چیلر می باید مبتنی بر شرایط موجود باشد. اگر به رویکرد دوم، ایجاد شرایط قابل حصول را اضافه کنیم. می توانیم نگاه تلفیقی درستی نسبت به تعیین شرایط و نوع چیلر جذبی داشته باشیم.
به عنوان مثال بنا به دیدگاه اول، ممکن است در پروژه ای تنها به دلیل توجه به ضریب کارآیی بیشتر، چیلر دو اثره بهچیلر جذبی یک اثره ترجیح داده شود. با محور قرار گرفتن این گزینه و بدون توجه به سایر شرایط حاکم، ناگزیر به در نظر گرفتن تمهیدات و شرایط ویژه ای خواهیم شد. با این انتخاب، استفاده از دیگ بخار پرفشار به همراه سایر تجهیزات مورد نیاز به خودی خود اجباری می شود و حال آنکه ممکن است در پروژه مفروض هیچ یک از قسمت ها و تجهیزات نیازمند بخار پرفشار نباشند. تحت این شرایط، اگرچه چیلر جذبی دو اثره در مقایسه با چیلر جذبی یک اثره با توجه به ضریب کارایی بیشتر می تواند امتیاز صرفه جویی در مصرف انرژی را به همراه داشته باشد؛ اما در عین حال چنین انتخابی معایبی همچون، افزایش سرمایه گذاری اولیه، افزایش هزینه های دوره راهبری، افزایش مشکلات تعمیر و نگهداری و کاهش عمر مفید سیستم را به همراه خواهد داشت. مقایسه بین مزیت ضریب کارایی بهتر و هر یک از معایب یاد شده مستلزم بررسی دقیق از منظر صرفه اقتصادی است. گاهی توجه کوته بینانه به موضوعی همچون صرفه جویی در مصرف انرژی نه تنها به صرفه جویی نمی انجامد، بلکه با تحمیل شرایط نامناسب موجب زیان نیز می گردد. 



تعیین نوع منابع گرمایی و محاسبه گرمای قابل بازیافت 

یکی از عوامل تعیین کننده در انتخاب چیلر جذبی، نوع منابع گرمایی مورد نیاز است و در این میان توجه به امکان استفاده از تلفات گرمایی تجهیزات و سیستم های دیگر نیز به لحاظ صرفه جویی در مصرف انرژی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص می دهد.
همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد، تعیین نوع منابع گرمایی بدون توجه به سایر نیازهای پروژه و تنها براساس نوع چیلر جذبی، پیامدهای چندان خوشایندی به همراه ندارد.
بنابراین ضروری است که بین نیازهای خاص چیلر جذبی و سایر احتیاج های یک پروژه تعادلی منطقی و مقرون به صرفه برقرار شود.
منابع گرمایی همچون دیگ های بخار کم فشار و پر فشار یا آب داغ و آب گرم که قرار است برای تامین نیازهای گرمایشی یک پروژه یا مصارف صنعتی به کار گرفته شوند، می توانند مبنای مناسبی برای انتخاب چیلر جذبی باشند و به مسیر گزینش جهت دهند. در این صورت می باید بار گرمایشی مورد نیاز چیلر در تعیین ظرفیت منابع گرمایی تاثیر داده شود. در این گونه پروژه ها، منابع گرمایی نه بر اساس نوع چیلر جذبی، بلکه بر اساس ضرورت های دیگری همچون نیازهای گرمایشی یا صنعتی تعیین می شوند. با این شرایط کافی است پس از انتخاب نوع چیلر مناسب و منطبق با منابع گرمایی، مقدار بار گرمایشی مورد نیاز را از کاتولوگ کارخانجات سازنده استخراج نموده و در صورت لزوم ظرفیت منابع گرمایی را متناسب با ظرفیت سرمایشی چیلر ارتقا دهیم. 
اما در پروژه هایی که امکان بازیافت گرما از منابع مختلف وجود دارد می باید مقدار گرمای بازیافتی را محاسبه و چگونگی استفاده از آن را به طور مستقیم یا غیرمستقیم (تولید سیال گرم واسطه) را تعیین کنیم. مقدار گرمای قابل بازیافت از منابع گرمایی مختلف به شکل گازهای داغ خروجی از موتورهای احتراقی یا انواع کوره های ذوب یا بخار خروجی از توربین ها و یا گرمای قابل بازیافت ناشی از حرارت بدنه تجهیزات مختلف را می توان از طریق روابط محاسباتی که در ادامه می آید، تعیین نمود و براساس آن چیلر جذبی مناسب جهت بهره برداری از این تلفات گرمایی را انتخاب کرد. 
در برخی موارد ممکن است بین منابع گرمایی مستقل و گرمای را بازیافتی ترکیبی متجانس و کارآمد به وجود آورد که بررسی چنین مواردی کاملا ویژه بوده و نیازمند بررسی شرایط خاص است.  

چیلر دستگاهی جهت ایجاد برودت بر اساس عمل تراکمی و یا جذبی یک مایع می‌باشد .

چیلرها به سه دسته چیلرهای تراکمی و چیلرهای جذبی و چیلر های سانتریفیوژ تقسیم می‌شوند. چیلرهای تراکمی با استفاده از انرژی الکتریکی و چیلرهای جذبی با استفاده از انرژی حرارتی باعث ایجاد برودت و سرما می‌شوند.

در چیلرهای تراکمی گاز ابتدا توسط کمپرسور، متراکم می‌گردد. این گاز سپس به کندانسور وارد شده توسط آب یا هوای محیط، خنک شده و به مایع تبدیل می‌گردد این مایع با عبور از شیر انبساط یا لوله موئین وارد خنک کننده(اواپراتور) می‌شود که در فشار کمتری قرار دارداین کاهش فشار باعث تبخیر مایع گردیده و در نتیجه مایع سرد کننده با گرفتن حرارت نهان تبخیر خود از محیط خنک کننده، باعث ایجاد برودت در موادی که با قسمت خنک کننده در ارتباطند می‌گردد.سپس گاز ناشی از تبخیر، به کمپرسور منتقل می‌شود

1-چیلر تراکمی رفت و برگشتی

2-چیلر تراکمی اسکرو

چیلرهای تراکمی اسکرال Scroll

کنترل فشار بالا و پایین:

این وسیله جهت کنترل کردن فشار دستگاه می باشد، دو لوله موئین در این کنترل وجود دارد که لوله LP را به قسمت مکش کمپرسور متصل کرده و لوله HP را به قسمت فشار بالا. در سیستم چیلر کمپرسور باید با فشار مکش و دهش معینی کار کند . هرگاه از این فشار کمتر یا بیشتر شود این کنترل عمل کرده و دستگاه را خاموش می کند. کنترل فشار بالا و پایین قابل تنضیم می باشد. در چیلر تراکمی با کندانسور آبی معمولا فشار پایین را روی 30 psi و فشار بالا را روی psi 220 و با کندانسور هوایی فشار پایین رار روی 40 و فشار بالا را روی 250 psi می توان تنضیم کرد. اگر کمپرسور بر اثر فشار بالا قطع شود باید از سیستم رفع عیب شده و کلید ریست را فشار دهیم ولی اگر بر اثر فشار پایین قطع شود دوباره بر اثر افزایش گاز دستگاه روشن میشود.

کنترل فشار روغن :

این وسیله جهت کنترل کردن مداوم فشار روغن کمپرسور می باشد .اگر در کمپرسور فشار روغن نباشد باعث صدمه دیدن آن می شود. کنترل روغن دارای دو لوله موئین می باشد که یکی از آنها به قسمت ساکشن ( مکش ) کمپرسور و دیگری به قسمت فشار روغن کمپرسور متصل می شود. بین فشار مکش کمپرسور و فشار روغن باید حداقل 10 psi فشار باشد در غیر این صورت کنترل روغن فرمان قطع می دهد . هنگامی که کنترل روغن احساس کند که فشار زیر 10 psi است یک هیتر درداخل کنترل روغن شروع به گرم شدن می شود و پس از تقریبا 90 ثانیه حرارت هیتر باعث قطع شدن جریان شده و کمپرسور خاموش می شود.

در چیلرهای جذبی برخلاف چیلرهای تراکمی از جذب کننده (Absorber) و مولد حرارتی (ژنراتور) بجای کمپرسور استفاده می‌گردد. عمومی‌ترین خنک کننده در چیلرهای جذبی سیستم لیتیوم برماید است. در این سیستم، در قسمت جذب کننده، بخار آب توسط لیتیوم برماید غلیظ جذب شده و در قسمت مولد حرارتی، آب بر اثر حرارت تبدیل به بخار می‌شود. بخار آب در کندانسور که دارای فشار 1/0 اتمسفر است به حالت مایع در می‌آیدو سپس در خنک کننده که تحت فشار 01/0 اتمسفر دوباره به بخار تبدیل می‌گردد و آب برای اینکه تبخیر گردد گرمای نهان خود رااز محیط خنک کننده می‌گیرد و باعث ایجاد برودت می‌گردد سپس بخار آب ایجاد شده در خنک کننده به جذب کننده منتقل می‌گردد و دوباره این چرخه تکرار می‌شود.

1- گروه تک اثره (Single effect)

که خود به سه دسته چیلرهای تک اثره با تغذیه بخار، تک اثره با تغذیه آب داغ ( دمای بالای 100 درجه سانتیگراد) و تک اثره با تغذیه آب گرم ( دمای زیر100 درجه سانتیگراد) تقسیم می‌شوند که نحوه کار آنها مشابه بوده و همگی دارای حداقل یک مولد حرارتی می‌باشند.

2- گروه دو اثره (Double effect)

که به دو دسته دو اثره با تغذیه بخار و دو اثره با شعله مستقیم طبقه بندی می‌شوند. این چیلرها، جز نسل جدید چیلرهای جذبی بوده و دارای سیکل تبرید کاملتری نسبت به چیلرهای جذبی تک اثره‌است.

 ایرواشر(به انگلیسی Airwasher) دستگاهی است که برای غبارگیری و زدودن آلودگی هوا، رطوبت زنی، رطوبت گیری و خنک سازی هوا به کار می‌رود.ایرواشر می‌تواند بصورت مستقل و یا بعنوان جزیی از هواسازها و دیگر سیستمهای تهویه مطبوع مورد بهره برداری قرار گیرد.

اجزای مهم ایرواشر بر حسب اینکه بصورت مستقل و یا در تعامل با بقیه سیستمهای تهویه مطبوع مورد استفاده قرار بگیرد شامل:

فن، فیلتر تصفیه هوا یا آب، نازلها، دیفیوزر(پخش کننده هوا)، کویل آب گرم و تیغه‌های قطره گیر می‌باشد.

هوای آلوده توسط فن که در انتهای دستگاه قرار دارد به داخل دستگاه مکیده می‌شود.این هوا توسط دیفیوزر در قسمت آبفشان بطور یکنواخت پخش شده و ذرات گرد وغبار و آلودگیهای موجود در هوا پس از برخورد با قطرات پودری آب که از نازلها پاشیده می‌شونداز هوا زدوده شده و هوای تمیز به بیرون از دستگاه منتقل می‌گردد در ضمن عمل غبارگیری، تبادل حرارتی هوا با قطرات آب با کمک فن باعث خنک شدن هوای انتقالی به بیرون نیز می‌گردد.

هواساز (بطور اختصاری AHU) دستگاهی برای تامین هوای مطبوع و سالم با دستیابی به دما و رطوبت مناسب می باشد. هواساز یکی از اصلی‌ترین دستگاههای تهویه مطبوع می‌باشد که در مسیر چیلر و بویلر با کانال هوا قرار می گیرد .

یک هواساز از اجزا زیر تشکیل یافته است:

1-فن

به عنوان یکی از اجزا مهم هواساز جهت جابجایی هوا در سیستم به کار می رود.

2-فیلتر

در دستگاههای هواساز از چندین لایه فیلتر استفاده می‌شود که عملکرد آنها بصورت زیر می باشد:

برای تصفیه ذرات درشت تر از فیلترهای فلزی که قابلیت شستشو دارند استفاده می شود. در مراحل بعدی از فیلترهای هپا و اولپا که از جنس بوروسیلیکات و به ترتیب دارای قدرت جذب ذرات تا 3/. میکرون و 12/0 میکرون هستند استفاده می‌شود .

3-کویلهای گرمایش و سرمایش

کویل‌های گرمایش یا با آب داغ و بخار کار می کنند و یا الکتریکی هستند و کویلهای سرمایش با آب مبرد و یا یک ماده مبرد کار می کنند. کویل‌های سرمایش و گرمایش هواساز باید توسط لوله کشی با چیلر و بویلر در ارتباط باشند .

4-رطوبت زن

فرآیند رطوبت زنی به وسیله پاشیدن آب از افشانک‌ها یا شبکه بخار و عمل رطوبت گیری توسط کویل سرد انجام می‌شود .

5-تجهیزات کنترلی

شامل ترموستات برای تنظیم دما، تنظیم کننده‌های جریان هوا، رطوبت و غیره .

نخست فن (هواکش) هوا را به درون هواساز می‌مکد و آن را از راه دریچه‌ها و دمپرها به محفظه فیلترها می‌رساند. در محفظه فیلترها، فیلترها به ترتیب عملکرد و بازده پشت سر هم قرار می گیرند تا ذرات درشت از قبیل گرد و غبار، میکروب‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها را جداسازی کنند پس از گذر هوا از فیلتر، هوا مرطوب می‎‌شود. این هوای تمیز و مرطوب با توجه به نیاز، یا توسط کویل‌های سرمایش مرتبط با یک پکیج خنک‌کن و یا یک چیلر، سرد می‌شود و یا توسط کویل‌های مرتبط با یک بویلر یا المنت‌های حرارتی گرم می‌شود.

بمنظور بهینه‌سازی مصرف سوخت نیاز است که سیستم رادیاتور مجهز به شیر ترموستاتیک باشد. شیرهای ترموستاتیک رادیاتور با قابلیت تنظیم دما توسط ترموستات می‌توانند دمای اتاق را در درجه‌حرارت مورد نظر ثابت نگه‌دارند و با تنظیم دمای اتاق در محدوده 21-18 درجه سانتی گراد بیشترین مقدار صرفه‌جویی در مصرف سوخت بدست می‌آید. بطورکلی طبق آزمایشات بعمل آمده، کاهش هر یک درجه سانتیگراد و جلوگیری از افزایش بی‌مورد دمای اتاق سبب کاهش مصرف سوخت به میزان 6% می‌گردد.

( نمونه‌هایی از شیرهای ترموستاتیک رادیاتور)

شیر ترموستاتیک از یک سنسور حرارتی (ترموستات) برای کنترل خودکار درجه حرارت محلی که در آن رادیاتور نصب شده و یک شیر که از سنسور فرمان می‌گیرد، تشکیل شده است. دمای مورد نیاز هر اتاق با چرخاندن کلاهک ترموستات قابل تنظیم می‌باشد. هنگامی که دمای اتاق بر اثر گرمای خروجی از رادیاتور و یا هر منبع تولید گرمای خارجی ( مانند تابش خورشید، افزایش تعداد ساکنین و یا تجهیزات و لوازم برقی ) افزایش یابد و در محدوده تنظیم دمای ترموستات قرار گیرد ترموستات به شیر فرمان داده و جریان آب‌گرم در رادیاتور را کاهش می‌دهد و از افزایش گرمای اتاق توسط رادیاتور جلوگیری می‌کند. در نتیجه ضمن تأمین شرایط آسایش مطلوب برای ساکنین اتاق، کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های سوخت مصرفی را نیز برآورده می‌کند. چنانچه از شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتور استفاده نشود، در اینصورت دمای هوای اتاق افزایش می‌یابد تا اینکه شرایط اتاق در حالت نامطلوبی قرار گیرد. در نتیجه ساکنین اتاق مجبور به باز‌کردن پنجره‌ها می‌شوند و این امر سبب می‌شود که هزینه پرداختی صرف گرم کردن هوای بیرون خانه شود و به هدر رود. بررسی‌های بعمل آمده نشان‌دهنده این نکته است که هزینه خرید و نصب شیرهای ترموستاتیک رادیاتور نهایتاً طی دو دوره سرما از محل صرفه‌جویی در هزینه سوخت مصرفی قابل برگشت خواهد بود.

پس از محاسبه بار حرارتی فضای مورد نظر و محل نصی رادیاتور می‌توان رادیاتور مورد نیاز را انتخاب کرد. با توجه به ابعاد محل نصب و میزان گرمادهی مورد نیاز از کاتالوگ‌های سازنده‌های رادیاتور، سایر مشخصات از جمله تعداد پره‌‌ها، سطح حرارتی و ابعاد رادیاتور را مشخص می‌کنیم.

نکاتی در رابطه با انتخاب رادیاتور :

1- طبق معمول تأکید بر محاسبه دقیق بارهای حرارتی بویژه توسط نرم افزار و تأیید نتایج محاسبات توسط یک مهندس تأسیسات می باشد. قطعا هزینه‌های شما در کل کاهش خواهد یافت.

2- سعی کنید رادیاتورها را در مرزهای سرد ساختمان(زیر پنجره ها و نزدیک جداره های خارجی بنا) تعبیه کنید.

3- انتخاب شیرهای ترموستاتیک از هزینه قبوض گاز می‌کاهد و در افزایش عمر موتورخانه و پکیج شما تأثیر محسوس دارد.

4- انتخاب شیر هواگیری خودکار باعث سهولت عمل هواگیری می شود. بعلاوه خطر نشت آب به مبلمان و اثاثیه را جدا کاهش می‌دهد.

5- در انتخاب رادیاتورهای پره‌ای، علاوه بر زیبایی به موارد ذیل دقت کنید:

·   مدلی را انتخاب کنید که مشابه آن در بازار به وفور باشد تا چنانچه در آینده نیاز به خرید یک پره داشتید به سرعت و با کمترین هزینه یافت شود.

·   هر چه عرض پره بیشتر باشد، بلوک رادیاتور جمع و جورتر و زیبا‌تر خواهد شد. معمولا رادیاتورهای پره‌ای در دو سایز (عرض) عرضه می‌شوند: 6 سانتیمتری و 8 سانتیمتری. بنابرین بهتر است از انواع پره های 8 سانتیمتری استفاده کنید.

·   دقت شود فاصله حداقلی بلوک رادیاتور با دیوار و کف رعایت شود. چرا که عدم رعایت این فواصل باعث کاهش راندمان رادیاتور می‌شود.

6- هواگیری اصولی و به موقع سیستم (مدار گرمایش) با جدیت انجام شود. این کار مزایای ذیل را خواهد داشت:

·        هواگیری باعث افزایش عمر کلیه تجهیزات شامل دیگ، پمپ ها، رادیاتورها، پکیج و... خواهد شد.

·   انجام عمل هواگیری، راندمان گرمایشی سیستم و بویژه بلوک‌های رادیاتور را بشدت افزایش می‌دهد و در نهایت باعث کاهش هزینه گاز مصرفی خواهد شد.

·        هواگیری خطر نشت آب از سیستم(رادیاتورها) را کاهش می‌دهد.

بنابراین هواگیری مرتب و به موقع از بدیهی ترین اصول نگهداری تجهیزات گرمایشی می‌باشد.

7- تمیز کردن سطوح رادیاتورها از گرد و خاک باعث افزایش راندمان حرارتی آنها و کاهش خطر سیاه شدن و دوده زدن دیوار اطراف رادیاتور می‌شود.

8- تا آنجا که امکان دارد فضای اطراف رادیاتورها باید باز باشد (برای گردش بهتر هوا و افزایش بازدهی و قدرت حرارتی). بنابراین سعی کنید انواع پوشش ها و موانع را (مانند پرده ، مبلمان و...) از جلوی آن دور کنید.

9- تعبیه رادیاتورهای حوله خشک کن در فضاهایی مانند حمام و سرویس یا سرسرا علاوه بر کاهش رطوبت و افزایش فاکتورهای بهداشتی در این مکان ها، وسیله مناسبی برای خشک کردن حوله و البسه نم دار می‌باشد .بعلاوه با طرح های دکوراتیو موجود در بازار می‌توان جلوه زیبایی به دیوار این مکان‌ها داد.

10- هنگام طراحی و اجرا، فقط نباید به ابعاد معمول فکر کرد. (در اکثر مواقع ابعاد ارتفاع رادیاتورها حدود 50 سانتیمتر است لکن رادیاتورهای پره‌ای از نظر ابعاد دارای تنوع هستند و ارتفاع آنها تا 170سانتیمتر نیز می باشد.) چنانچه در برخی موارد مشکلات معماری و فیزیکی فضا وجود داشته باشد، می‌توان از انواع و ابعاد مختلف رادیاتور استفاده کرد.

11- ایران از نظر تکنولوژی تولید رادیاتور پره‌ای آلومنیومی در جایگاه مناسبی قرار دارد. لذا هیچ دلیلی برای خروج ارز از کشور برای محصولاتی مانند رادیاتور پره‌ای وجود ندارد. بعلاوه شرکت‌ای داخلی خود به تولید کنندگان و عرضه کنندگان رادیاتورهای آلومنیومی در جهان تبدیل شده اند. البته در مورد رادیاتورهای پانلی نیز توانایی رقابت با محصولات مشابه خارجی را دارد.

در فصل زمستان دائما توسط رادیاتور شوفاژ گرما به اتاق افزوده می‌شود، ولی دمای اتاق بالا نمی‌رود و این دما ثابت می‌ماند. علت این است که بخش بیشتری از گرمای تولید شده تلف می‌شود.

تلفات حرارتی از دو طریق انجام می‌گیرد. یکی تلفات حرارتی ناشی از جداره ها از قبیل سقف- کف و دیوار و  پنجره و... دیگری تلفات حرارتی ناشی از نفوذ هوای سرد از درزهای پنجره می‌باشد. به عبارت دیگر چه بخواهیم و نخواهیم این تلفات حرارتی صورت می‌گیرد. ما فقط می‌توانیم میزان آن را کاهش دهیم ولی نمی‌توانیم آن را به طور کامل حذف نماییم.

برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید:

 فرض نمایید که در یک اتاق با دمای20 درجه سانتی گراد و مقابل دیواری که ضریب هدایت حرارتی آن 0.55 w/m².K است قرار گرفته‌اید و دمای هوای بیرون نیز 12-‌‌ درجه سانتی گراد است، مطابق با نمودار تعیین دمای سطح جداره‌ی ساختمان با توجه به دمای هوای خارج و ضریب k دیوار خارجی‌، دمای سطح داخلی دیوار معادل 17.8 درجه سانتی گراد به دست می‌آید که با استفاده از رابطه زیر :

"دمای محسوس = دمای سطح داخلی دیوار + دمای داخلی اتاق تقسیم بر 2 "

دمای محسوس 18.9 درجه سانتی گراد می‌شود. حال برای آن که دمای محسوس را به به 20 درجه سانتی گراد سانتیگراد برسانیم باید دمای هوای اتاق را به 22.2 درجه سانتی گراد افزایش دهیم.

به اختلاف دمای بین سطح دیوار و هوای اتاق، کسری گرما یا کسری تابش گفته می‌شود.
اختلاف دمای پنجره ها با هوای اتاق معمولا بیش از این مقدار است، اگر دمای هوای بیرون (12-) درجه سانتی گراد باشد دمای سطح پنجره حدود 9 درجه سانتی گراد خواهد شد. این اختلاف زیاد با بالا بردن هوای اتاق قابل جبران نیست.

حال برای جبران کسری تابش پدید آمده باید از طریق تابش یک سطح گرم آزاد عمل نمود. اختلاف دمای لازم برای این سطح گرم کننده مانند رادیاتور با توجه به طول و ارتفاع نصب آن مشخص می‌شود. این کار با طراحی جایگاه، تعیین اندازه و اختلاف دمای لازم برای رادیاتور (مثلا برای جبران جریان عمودی هوا ) برای حذف کامل اثر سردی سطوح پیرامونی و با توجه به ذخیره سازی گرمایی آن ها انجام می‌شود.

در نتیجه تنها راه حل موثری برای جلوگیری از کسری تابش، تعیین جایگاهی مناسب برای رادیاتور است. این محل باید به گونه‌ای اننتخاب شود که رادیاتور افزون بر گرمایش اتاق، هوایی مطبوع در هر نقطه از اتاق ایجاد کند.

چون معمولا سردترین مکان در اتاق نزدیک پنجره است و به علاوه از طریق درزهای آن، امکان نفوذ هوا به داخل اتاق وجود دارد، جایگاه و اندازه رادیاتورها با توجه به موقعیت پنجره مشخص می‌شود. از این رو بهترین توزیع دما در اتاق و بهترین جبران برای کسری تابش وقتی رخ می‌دهد که رادیاتور زیر پنجره نصب شود. اگر رادیاتور که حدود 60% گرما را به صورت جابجایی منتقل می‌کند به صورت آزاد جلوی دیوار بیرونی زیر پنجره نصب شود، نیروی شناوری هوای گرم آن به قدری بزرگ خواهد بود که امکان نفوذ هوای سرد شده‌ روی وجه داخلی پنجره و هوای سرد وارد شده از درزهای پنجره، به درون اتاق را منتفی می‌سازد، با این کار جریان هوا در اتاق (گردش هوای اتاق ) برقرار خواهد شد.

هرگاه رادیاتور زیر پنجره نصب شود طول آن باید معادل پهنای پنجره انتخاب شود. با این کار جریان عمودی هوا متعادل می‌شود و گرمای تابشی رادیاتور بیشتر می‌شود.

از طرفی هرچه سطح تابشی رادیاتور افزایش یابد با بهتر بگوییم سهم گرمای تابشی رادیاتور افزایش یابد تاثیر بیشتری در ایجاد آسایش گرمایی خواهد داشت. زیرا گرمایی که از طریق تابش از بدن انسان به بیرون منتقل می‌شود با افزایش سطح تابش رادیاتور بهتر جبران می‌شود.

پس برای استفاده از حداکثر توان گرمایی رادیاتور باید آن را نزدیک به دیوار و زیر پنجره نصب کرد. حداقل فاصله رادیاتور از جداره های ساختمان از دیوار حداقل 50 میلی متر و از کف اتاق حداقل 100 میلی متر باید باشد. در این صورت هیچگونه افت توانی پدید نخواهد آمد .

پیشنهاد دیگری هم که در اینجا مطرح است این می‌باشد که در حد امکان پنجره‌ها دارای شیشه دوبل یا دولایه باشند. استفاده از شیشه دوجداره علاوه بر اینکه سبب عایق صدا خواهد بود. همچنین میزان ضریب انتقال حرارت شیشه را به حد نصف می‌ساند. در نتیجه تلفات حرارتی کاهش می‌یابد و سبب صرفه جویی در مقدار پره‌های رادیاتور می‌شود و در فصل زمستان از خیس شدن شیشه در سطح داخل اتاق جلوگیری می‌کند. چون سطح شیشه در فصل زمستان یک لایه سرد است. در اثر تماس بخار آب در داخل اتاق با آن در روی شیشه آب جاری می‌شود ولی وقتیکه شیشه دوجدار باشد، سطح داخلی آن گرم شده و میعان در سطح شیشه اتاق نخواهد افتاد.

البته اگر رادیاتور در حالت‌های زیر نصب شود افت توان خواهد داشت :

·          زیر تاقچه

·          پنجره

·          داخل کابین یا پشت پرده

در صورتی که از یک ورقه جهت پوشش رادیاتور استفاده گردد افت توان ممکن است به 15% برسد.

 تصویری از محل قرارگیری صحیح رادیاتور